Groeiend aantal thuiszitters 'zorgwekkend': 'Ouders zitten met de gebakken peren'

REGIO - Het aantal kinderen dat niet naar school gaat neemt steeds verder toe. Maar om hoeveel kinderen het gaat, dat is voor niemand eigenlijk echt duidelijk. 'Er is geen eenduidige registratie van thuiszitters en dan zijn er ook nog verborgen thuiszitters die niet naar school gaan, maar niet als zodanig zijn gemeld', legt Joli Luijckx van oudervereniging Balans uit. 'Wij hebben uitgerekend dat het om minimaal 70.000 kinderen gaat in Nederland.'

Twee ouders vertellen zaterdag het verhaal over hoe hun kind al maanden thuiszit. Beide ouders zijn van mening dat er geen passend onderwijs wordt geboden voor hun kind.

Luijckx komt het verhaal van de ouders bekend voor. 'Het is echt heel herkenbaar. De wet zegt dat scholen zorgplicht hebben en kinderen niet meer tussen wal en schip kunnen vallen, maar in de praktijk gebeurt het steeds meer.'

Complex probleem

Volgens de directeur van de belangenorganisatie is het een complex probleem. 'Als het om zoveel kinderen gaat kan het niet zo zijn dat al deze kinderen te complex zijn om onderwijs aan te geven. Dan moet je kijken wat er mis gaat in het onderwijssysteem. Scholen zijn verplicht om met een dekkend aanbod in hun regio passend onderwijs te bieden, maar als ze dit niet doen in de praktijk wordt hier niet op gehandhaafd.'

Luijckx: 'Er zitten geen gevolgen voor de school aan als ze zeggen handelingsverlegen te zijn. En de ouders en kinderen zitten met de problemen. gebakken peren.'

'Volwaardig en passend onderwijs'

Volgens Luijckx ligt het probleem in het onderwijssysteem. 'Kinderen die niet aan de gemiddelde norm kunnen voldoen vallen uit. We zien leraren die binnen het huidige systeem het beste doen wat ze kunnen gezien de faciliteiten die ze hebben. Maar zij moeten het ook doen met het lesmateriaal wat ze hebben.'

'Het is aan de beleidsmakers om dit te veranderen', zegt ze. 'Blijkbaar zijn er steeds minder kinderen voor wie dit passend is, want alle kinderen met hun onderlinge verschillen hebben recht op volwaardig en passend onderwijs.'

Manier van tellen verschilt

Balans vindt dat de aandacht niet naar het registreren van thuiszitters moet gaan, maar naar het voorkomen van onderwijsuitval. ‘Zet in op volwaardig onderwijs en zorg voor een passend onderwijsaanbod al lang voor dat er gesproken wordt over onderwijsuitval. En maak werk van leerrecht en ontwikkelrecht in plaats van aanwezigheidsplicht op school.'

Ondertussen wordt de groep als thuiszitter geregistreerde kinderen en ook de niet als thuiszitter geregistreerde kinderen jaar na jaar groter. Luijckx: 'Er zijn namelijk ook verborgen thuiszitters die niet zo zijn geregistreerd door de school, maar wel thuiszitter zijn. Per organisatie verschilt de manier van tellen.'

Ze legt uit: 'Er zijn bekende thuiszitters, dat zijn kinderen die zijn gemeld. Maar er is ook een grote groep die geoorloofd niet naar school gaat. Uit ons onderzoek onder ouders van thuiszitters blijkt dat die groep verborgen thuiszitters acht keer zo groot is als de groep bekende thuiszitters. Dat zou neerkomen op minimaal 70.000 thuiszitters in Nederland.'

Groep steeds groter

Het zorgt ervoor dat de groep thuiszitters steeds groter wordt. 'Per organisatie verschilt de manier van tellen. Er zijn bekende thuiszitters, dat zijn kinderen die zijn gemeld. Maar er is ook een grote groep die geoorloofd niet naar school gaat. Denk hierbij bijvoorbeeld aan kinderen die ziek zijn gemeld.'

Een van de organisaties die ervoor moet zorgen dat kinderen passend onderwijs krijgen is het Samenwerkingsverband Passend Primair Onderwijs Haaglanden (SPPOH). 'Ieder kind dat thuiszit is er één te veel', zegt directeur Irene van Harten.

Volgens haar komen leerlingen door verschillende oorzaken thuis te zitten. 'Het kan gaan om een combinatie van leer- en gedragsproblemen, een overbelaste thuissituatie, onbekendheid met Nederlandse regelgeving (na een verhuizing uit het buitenland) of psychische kwetsbaarheid. Ook een conflict tussen ouders en de school kan leiden tot thuiszitten. Soms is er geen passende plek beschikbaar op het juiste moment. Juist daarom is samenwerking tussen ouders, school en samenwerkingsverband cruciaal.'

Traject naar extra ondersteuning

Deze samenwerking verzorgt het SPPOH. Van Harten: 'Zodra blijkt dat een leerling meer ondersteuning nodig heeft dan wat binnen de reguliere basisondersteuning mogelijk is, gaan wij kijken wat een kind nodig heeft aan extra hulp. Dit bespreken wij samen met ouders en de school in het multidisciplinair overleg (MDO). Geen enkel kind mag langer dan drie maanden thuiszitten zonder passend aanbod van onderwijs en zorg. Daar werken we keihard voor.'

Op deze manier hopen de partijen de kennis die er bij de verschillende partijen is zo goed mogelijk samen te brengen. Met als doel ervoor te zorgen dat kinderen zo kort mogelijk thuiszitten.

Groeiend aantal thuiszitters 'zorgwekkend'

Hoe dit het beste bereikt kan worden blijft volgens Van Harten een uitdaging. 'Thuiszitten is een complex probleem met vaak meerdere oorzaken en het vraagt dus ook een veelzijdige aanpak. We proberen dan ook steeds beter inzicht te krijgen in de redenen waarom kinderen thuiszitten, zodat we nog beter kunnen sturen op een terugkeer naar onderwijs.'

De kinderombudsman heeft vorig jaar in een rapport laten weten het groeiende aantal thuiszitters zorgwekkend te vinden. Zij trokken daarom bij het ministerie aan de bel. 'We delen deze zorgen en hebben hier ook met de kinderombudsman over gesproken', laat een woordvoerder van het ministerie weten.

We ontvangen signalen van scholen die niet goed met de zorgplicht omgaan, scholen doen dat te vaak, ik vind dat niet kunnen

Staatssecretaris Mariëlle Paul

'Uitval van school is heftig', zegt het ministerie in een reactie. 'We werken daarom aan meer mogelijkheden voor maatwerk, meer ruimte voor leerlingen om op hun eigen tempo en manier te leren.'

Het ministerie heeft de scholen opgeroepen de wettelijke zorgplicht ook echt na te leven. 'We ontvangen signalen van scholen die niet goed met de zorgplicht omgaan. Scholen doen dat te vaak. Ik vind dat niet kunnen', aldus staatssecretaris Mariëlle Paul.

'De inspectie houdt hier toezicht op en we kijken naar of we de zorgplicht verder kunnen aanscherpen zodat dit beter verloopt. Het doel van passend onderwijs is namelijk dat alle kinderen een plek in het onderwijs krijgen die past bij hun ondersteuningsbehoefte.'

Complex probleem

Al met al blijft het een complex probleem, waar ook de gemeenten mee worstelen. 'Het aantal thuiszitters neemt in grote steden en landelijk al jaren toe', vertelt een woordvoerder van de Haagse wethouder Hilbert Bredemeijer (Onderwijs). 'In het jaar 2023-2024 waren er 895 kinderen die langer dan vier weken thuis zaten.'

Een groot deel van die thuiszitters zijn kinderen die naar Den Haag zijn verhuisd en nog niet ingeschreven staan bij een school. 'Daarnaast waren er 491 kinderen die langer dan vier weken thuis zaten door een lichamelijke of psychische belemmering en waarvoor een passende plek werd gezocht.'

Toezicht op leerplichtwet

Door de groei is het ook voor de wethouder een belangrijk thema. 'Het is voor de gemeente het belangrijkst dat we zicht hebben op wie deze kinderen zijn en deze vervolgens naar school helpen. De gemeente heeft dit overzicht, handhaaft de leerplicht en doet veel om te voorkomen dat kinderen thuis komen te zitten.'

De gemeente is verantwoordelijk voor het toezicht op de leerplichtwet. Volgens de woordvoerder probeert Den Haag op verschillende manieren de kinderen naar school te krijgen. 'De gemeente werkt ook samen met het onderwijs om te voorkomen dat kinderen thuis komen te zitten en dat er voldoende plek is voor ieder kind.'

Ook moeten deze plekken aansluiten op de behoeftes van de kinderen. 'Dit betekent dat scholen ervoor moeten zorgen dat elk kind een passende plek krijgt. Ook als het kind extra begeleiding en ondersteuning nodig heeft. Dat is hun zorgplicht.'

Bron: TV West